DON PASQUALE Gaetano Donizetti

Reżyser Paweł Szkotak nie ma wątpliwości: znakomita muzyka i świetnie napisane libretto tej opery daje realizatorom, jak i występującym w sztuce artystom możliwość stworzenia dynamicznej oraz zabawnej inscenizacji. Taka też będzie premiera „Don Pasquale” Gaetana Donizettiego, która 20 kwietnia 2024 r. zainauguruje XXX Bydgoski Festiwal Operowy.

„Don Pasquale” na scenie Opery Nova będzie mieć filmowy sznyt - nie przez przypadek akcja dzieła została przeniesiona do Nowego Jorku z przełomu lat 40. i 50. XX wieku, a tytułowy bohater ma wiele cech wspólnych z kultową w amerykańskiej kinematografii postacią włoskiego mafiosa.

- „Don Pasquale” opowiada o miłości i władzy. Główną osią konfliktu jest ciągłe starcie tego co męskie z tym co żeńskie. Gdyby nadać tej operze inny tytuł, mógłby on brzmieć „Upadek patriarchy”. W naszej kulturze popularną ikoną męskiej władzy stała się postać mafiosa Don Corleone, wykreowanego najpierw na kartach powieści Maria Puzo, a później zagranego przez Marlona Brando w filmowym „Ojcu chrzestnym”. My do tej postaci będziemy się trochę odwoływać, a trochę się nią bawić - wyjaśnia reżyserujący spektakl Paweł Szkotak.

Mroczny gabinet, w którym Don Pasquale w obstawie dwóch ochroniarzy przyjmuje swoich „interesantów” czy strzelanina na jednej z nowojorskich uliczek, będącej miejscem nieudanego zamachu na głównego bohatera - aluzji do legendarnego „Ojca chrzestnego” w operowej inscenizacji nie zabraknie, również w kostiumach oraz scenografii.

Całość inscenizacji jest realizowana na obrotowej scenie, co – jak objaśnia autor scenografii Mariusz Napierała – sprzyja filmowej narracji spektaklu, polegającej na płynnym przechodzeniu akcji między trzema (i czwartą w finale) różnymi przestrzeniami scenicznymi, jakimi będą: dom Don Pasquale (w którym z czasem mrok rozjaśni… róż!), uliczka Nowego Jorku w klimacie noir (tak charakterystycznym dla amerykańskiego kina gangsterskiego) oraz skromny buduar Noriny (jaki w drugiej części spektaklu przeistoczy się w idylliczny ogród).

• Bydgoski Don Pasquale sporo ma z wizerunku Vito Corleone, ale nie tylko. W inscenizacji Opery Nova to mężczyzna, który w młodości trenował boks. Ponadto, nie jest starym kawalerem, jak to zapisano w libretcie, lecz wdowcem. Don Pasquale pod wpływem intrygi Malatesty i uroku Noriny postanawia ponownie się ożenić, co ostatecznie kończy się dla niego fiaskiem, ale... 
  - Byłoby jednak szkoda, gdybyśmy odmawiali głównemu bohaterowi miłości, do której ma prawo człowiek w każdym wieku. Zwłaszcza, że przy boku Don Pasquale jest pewna osoba, która przy nim trwa, kocha go, troszczy się o niego, choć jej pełnego uczucia wzroku dotąd nie zauważał - zapowiada Paweł Szkotak.
   
• Norina - młoda wdowa (zagadką pozostaje, w jakich okolicznościach zmarł jej mąż). Postać, która pokazuje różne twarze kobiecości. To kobieta, która w życiu Don Pasquale wywoła rewolucję, a jej żeńska energia okaże się niszczycielskim żywiołem. Zakochana w Erneście, względem którego ma wyrzuty sumienia.
   
• Ernesto - w bydgoskiej inscenizacji jest bratankiem (nie siostrzeńcem) Don Pasquale. Młody, przystojny mężczyzna, który dzięki pieniądzom swojego stryja żyje pod kloszem luksusu, ma romantyczne wyobrażenie o miłości.
   
• Malatesta - pod pozorem chęci pomocy Ernestowi, wciąga w miłosną intrygę Norinę i Don Pasquale, by go oszukać. Doktor Malatesta to postać diabolicznie przebiegła - manipuluje trojgiem głównych bohaterów, udając, że działa bezinteresownie. W rzeczywistości motywem jego działania nie jest przyjaźń, lecz osiągnięcie własnego celu. Jakiego? O tym przekonacie się Państwo, oglądając nasz spektakl.

„Don Pasquale” - to jedna z najlepszych i zarazem ostatnia z oper buffa Gaetana Donizettiego, skomponowana do libretta Giovanniego Ruffini. Światowa prapremiera odbyła się 3 stycznia 1843 r. w Théâtre Italien w Paryżu i jeszcze tego samego roku dzieło z powodzeniem wystawiano na scenach Brukseli, Wiednia, Londynu, Mediolanu… W czerwcu 1844 r. w Operze Warszawskiej miała miejsce polska premiera. Dzieło, które niewątpliwie zrobiło karierę na najważniejszych scenach świata, w Polsce nie było zbyt często wystawiane. Tu warto nadmienić, że światowej sławy znakomity polski śpiewak operowy Mariusz Kwiecień (jako profesor krakowskiej Akademii Muzycznej podczas XXX BFO w Operze Nova poprowadzi Mistrzowski Kurs Wokalny!) partię Malatesty z wielkim sukcesem wykonywał w nowojorskiej Metropolitan Opera.

Premiera Opery Nova „Don Pasquale” na przestrzeni trzech dekad BFO będzie drugą operą komiczną Gaetana Donizettiego bydgoskiej produkcji, bowiem piętnaście lat temu Festiwal inaugurowaliśmy „Napojem miłosnym”, który zresztą do teraz z powodzeniem jest wystawiany na naszej scenie.  

Nie po raz pierwszy dla Opery Nova reżyseruje Paweł Szkotak (rodowity bydgoszczanin), wybitny twórca blisko 70 spektakli teatralnych i operowych, wśród których są zrealizowane dla nas – i będące cały czas w naszym repertuarze - tytuły jak „Così fan tutte” W. A. Mozarta (premiera 2021 r.) oraz „Faust” Ch. Gounoda na otwarcie XXVIII BFO (2022 r.).